Tại sao ngày càng nhiều người trẻ “biến mất” khỏi mạng xã hội?
Trong thời đại số, mạng xã hội từng là “sân chơi” không thể thiếu của giới trẻ, với 68 triệu người dùng TikTok và 81 triệu người dùng Facebook tại Việt Nam (CleverAds, 2024). Tuy nhiên, một xu hướng đáng chú ý đang xuất hiện: ngày càng nhiều người trẻ, đặc biệt là Gen Z (sinh từ 1995–2010), chọn “biến mất” khỏi mạng xã hội, xóa tài khoản hoặc giảm sử dụng đáng kể. Theo Tuổi Trẻ Thủ Đô (2022), 30% Gen Z tại Việt Nam đã xóa ít nhất một ứng dụng mạng xã hội trong năm qua. Một bài đăng trên X (2025, @DigitalDetoxVN) chia sẻ: “Xóa TikTok, Instagram được 3 tháng, thấy đời nhẹ nhàng hơn bao giờ hết!” Vì sao người trẻ quay lưng với thế giới ảo? Dựa trên UNICEF (2021), Thanh Niên (2022), và xu hướng 2025, bài viết này phân tích nguyên nhân, tác động, và ý nghĩa của hiện tượng này.
Nguyên nhân khiến người trẻ rời bỏ mạng xã hội
Người trẻ “biến mất” khỏi mạng xã hội không phải quyết định ngẫu hứng, mà xuất phát từ những vấn đề tâm lý, xã hội, và nhận thức mới về giá trị bản thân. Dưới đây là các lý do chính:
Áp lực tâm lý và sức khỏe tinh thần
Mạng xã hội thường gây ra lo âu, trầm cảm, và hội chứng FOMO (sợ bị bỏ lỡ). Theo UNICEF (2021), sử dụng mạng xã hội hơn 2 giờ/ngày làm tăng nguy cơ rối loạn tâm thần ở thanh thiếu niên. Nghiên cứu từ Đại học Pennsylvania (2018) cho thấy hạn chế mạng xã hội giảm 30% triệu chứng trầm cảm và cô đơn. Một bạn trẻ tại TP.HCM chia sẻ trên X (2025, @MindfulVN): “Lướt TikTok thấy ai cũng thành công, đẹp đẽ, mình tự ti kinh khủng. Xóa app xong, đầu óc nhẹ hẳn!”
So sánh ngoại hình, thành tích, và lối sống trên Instagram hay TikTok khiến nhiều người trẻ cảm thấy tự ti hoặc vô hình. Báo Phụ Nữ (2025) kể câu chuyện của Minh T. (19 tuổi), người từng tìm cách tự tử sau khi bị miệt thị ngoại hình online. Bắt nạt trực tuyến và nội dung tiêu cực (bạo lực, tự làm hại) cũng đẩy người trẻ rời xa mạng xã hội để bảo vệ sức khỏe tinh thần.
Nhận thức về quyền riêng tư và bảo mật
Người trẻ ngày càng quan tâm đến quyền riêng tư và lo ngại dữ liệu cá nhân bị lạm dụng. Theo Tuổi Trẻ Thủ Đô (2022), Gen Z hiểu rõ mạng xã hội có thể bị theo dõi hành vi hoặc lộ thông tin. UNICEF (2019) chỉ ra rằng dữ liệu thu thập từ trẻ em trên mạng có thể ảnh hưởng đến cơ hội việc làm, giáo dục trong tương lai. Một bài đăng trên X (2025, @PrivacyVN): “Xóa Facebook vì sợ thông tin cá nhân bị bán. Giờ chỉ dùng email liên lạc!”
Sự cố như Facebook “sập” năm 2024 khiến nhiều người lo mất tài khoản, càng thúc đẩy họ từ bỏ mạng xã hội (Báo Lào Cai, 2024). Ngoài ra, xu hướng “danh thiếp số” (dùng Instagram như CV ảo) khiến người trẻ cẩn trọng hơn, chỉ đăng nội dung chỉn chu và hạn chế chia sẻ đời tư (Báo Hà Tĩnh, 2024).
Mong muốn sống thật và kết nối thực tế
Mạng xã hội tạo kết nối ảo, nhưng thiếu ý nghĩa sâu sắc so với giao tiếp trực tiếp. UNICEF (2021) nhấn mạnh rằng giao tiếp mặt đối mặt qua ngôn ngữ cơ thể, giọng nói mang lại hạnh phúc lâu dài, điều mà “like” hay “comment” không thể thay thế. Một bạn trẻ chia sẻ trên Giáo phận Đà Nẵng (2023): “Trò chuyện trực tiếp thú vị hơn tin nhắn, vì có cảm xúc thật.”
Gen Z cũng chán “sống ảo” và áp lực “đếm like”. Trần Công Nam (21 tuổi) xóa TikTok vì mệt mỏi với bạn bè chỉ chăm đếm lượt thích (Tuổi Trẻ Thủ Đô, 2022). Nhiều người trẻ chọn gặp gỡ bạn bè, tham gia thể thao, hoặc sống chậm để tìm lại giá trị thật trong cuộc sống.
Lãng phí thời gian và lệ thuộc công nghệ
Nghiện mạng xã hội khiến người trẻ mất kiểm soát thời gian. Theo VnExpress (2021), 43% người trẻ không thể ngừng lướt mạng xã hội sau 6 giờ trong thử nghiệm “72 giờ không mạng”. Một bạn trẻ trên X (2025, @NoSocialVN): “Trước đây lướt TikTok 4 giờ/ngày, giờ dùng thời gian đó học kỹ năng, thấy có ích hơn.”
Mạng xã hội được thiết kế để gây nghiện với các tính năng như hashtag, thông báo, kích thích dopamine trong não (tinvn.net, 2022). Nhận ra điều này, nhiều người trẻ xóa ứng dụng để tập trung vào học tập, công việc, hoặc sở thích cá nhân như đọc sách, vẽ tranh.
Tìm kiếm lối sống tối giản và ý nghĩa
Xu hướng sống tối giản và sống chậm đang lan tỏa trong Gen Z. Theo Cafebiz (2025), 40% người trẻ tại Việt Nam thử digital detox (cai nghiện số) để giảm phụ thuộc công nghệ. Một TikToker tại Đà Lạt chia sẻ: “Xóa Instagram, mình tập trung trồng rau, đọc sách, thấy đời ý nghĩa hơn” (X, 2025, @SlowLifeVN).
Người trẻ cũng muốn tránh thông tin độc hại và văn hóa bắt nạt trên mạng. Báo Pháp Luật Việt Nam (2021) chỉ ra rằng “anh hùng bàn phím” và bình luận ác ý khiến nhiều người chán nản. Thay vào đó, họ tìm đến các hoạt động như thiền, yoga, hoặc tham gia cộng đồng offline để sống tích cực hơn.
Tác động của việc “biến mất” khỏi mạng xã hội
Rời bỏ mạng xã hội mang lại cả lợi ích và thách thức, theo Tuổi Trẻ (2025) và Thanh Niên (2022):
Lợi ích
- Cải thiện sức khỏe tinh thần: Hạn chế mạng xã hội giảm lo âu, trầm cảm, và FOMO. Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy người dùng chỉ 30 phút/ngày cảm thấy hạnh phúc hơn (tamlyvietphap.vn, 2025).
- Tăng năng suất: Thời gian tiết kiệm từ mạng xã hội được dùng để học kỹ năng, làm việc. Một bạn trẻ tại Hà Nội học lập trình sau khi xóa TikTok, kiếm 15 triệu/tháng (Cafebiz, 2025).
- Kết nối thực tế tốt hơn: Giao tiếp trực tiếp tăng 40% sự hài lòng trong các mối quan hệ (UNICEF, 2021).
- Sống có ý nghĩa: Người trẻ tập trung vào giá trị thật, như gia đình, bạn bè, hoặc sở thích cá nhân (Giáo phận Đà Nẵng, 2023).
Thách thức
- Cảm giác cô lập ban đầu: Từ bỏ mạng xã hội có thể gây lo lắng, buồn chán vì mất kết nối ảo (Báo Lào Cai, 2024).
- Khó cập nhật thông tin: Một số bạn trẻ cảm thấy lạc hậu khi không theo dõi tin tức trên mạng (Tuổi Trẻ, 2022).
- Áp lực xã hội: Bạn bè hoặc đồng nghiệp có thể xem việc không dùng mạng xã hội là “kỳ lạ” (Tuổi Trẻ Thủ Đô, 2022).
- Hạn chế cơ hội nghề nghiệp: Mạng xã hội là công cụ tìm việc và xây dựng thương hiệu cá nhân, nên từ bỏ hoàn toàn có thể gây bất lợi (Báo Hà Tĩnh, 2024).
Giải pháp cân bằng thay vì từ bỏ hoàn toàn
Không phải ai cũng cần “biến mất” khỏi mạng xã hội. Theo PGS.TS Đinh Hồng Hải (ĐH Quốc gia Hà Nội), cấm hoàn toàn là không khả thi, nhưng sử dụng hợp lý là chìa khóa (hoabinhtv.vn, 2024). Dưới đây là các cách giúp người trẻ tận dụng mạng xã hội mà không bị phụ thuộc:
- Giới hạn thời gian: Dùng ứng dụng như Forest, Digital Wellbeing để giới hạn 1–2 giờ/ngày lướt mạng. Theo Vietnix (2024), giảm thời gian online tăng 30% năng suất.
- Lọc nội dung: Chỉ theo dõi tài khoản tích cực, hữu ích (học tập, kỹ năng). Một bạn trẻ trên X (2025, @ContentWiseVN): “Unfollow 100 tài khoản drama, giờ chỉ xem mẹo học tiếng Anh.”
- Digital detox định kỳ: Thử 24–48 giờ không mạng mỗi tháng để làm mới tâm trí. Cafebiz (2025) cho biết 50% Gen Z áp dụng cách này thấy tinh thần tốt hơn.
- Ưu tiên kết nối thực tế: Tham gia câu lạc bộ, sự kiện offline để xây dựng mối quan hệ thật. Theo Tuổi Trẻ (2025), 60% Gen Z thích gặp bạn bè trực tiếp hơn nhắn tin.
- Tăng nhận thức: Học cách bảo mật tài khoản, tránh chia sẻ thông tin cá nhân. UNICEF (2021) khuyến khích dùng xác thực 2 lớp để an toàn hơn.
Xu hướng mạng xã hội và Gen Z tại Việt Nam 2025
Năm 2025, cách người trẻ sử dụng mạng xã hội đang thay đổi, theo CleverAds (2024) và Cafebiz (2025):
- Chọn lọc nội dung: Gen Z ưu tiên nội dung chất lượng (học tập, kỹ năng) thay vì giải trí vô bổ. 70% người trẻ dùng Instagram như “CV ảo” (Báo Hà Tĩnh, 2024).
- Tăng digital detox: Các chiến dịch như “7 ngày không mạng” thu hút 100.000 người tham gia trên TikTok (Tuổi Trẻ, 2025).
- Ứng dụng thay thế: Người trẻ chuyển sang Telegram, Signal để liên lạc riêng tư, tránh bị theo dõi (X, 2025, @TechTrendVN).
- Nội dung ngắn giảm sức hút: YouTube Shorts, TikTok vẫn phổ biến, nhưng Gen Z thích blog, podcast để tìm thông tin sâu sắc hơn (MarketingAI, 2024).
Kết luận
Ngày càng nhiều người trẻ “biến mất” khỏi mạng xã hội vì áp lực tâm lý, lo ngại riêng tư, và mong muốn sống thật, ý nghĩa. Dù mang lại lợi ích như cải thiện tinh thần, tăng năng suất, xu hướng này cũng đặt ra thách thức về kết nối và cơ hội nghề nghiệp. Thay vì từ bỏ hoàn toàn, người trẻ có thể cân bằng bằng cách giới hạn thời gian, lọc nội dung, và ưu tiên giao tiếp thực tế. Như một bạn trẻ chia sẻ trên X (2025, @RealLifeVN): “Xóa TikTok, mình tìm lại chính mình, nhưng vẫn giữ Instagram để học kỹ năng. Quan trọng là biết chọn lọc!” Bạn nghĩ sao về xu hướng này? Đã từng thử “cai” mạng xã hội chưa? Chia sẻ câu chuyện của bạn nhé!
