Làm gì khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ: Cách xử trí thông minh của ba mẹ

Khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ hay nổi giận là những điều khiến nhiều ba mẹ đau đầu. Vậy làm thế nào để xử lý tình huống này một cách hiệu quả mà không làm tổn thương tâm lý của con? Khám phá ngay nguyên nhân trẻ ăn vạ, cách ứng xử đúng đắn và những sai lầm cần tránh để giúp con vượt qua giai đoạn khó khăn này qua bài viết của Gocgiadinh.com dưới đây!

Trẻ ăn vạ là do nguyên nhân nào?

Trẻ ăn vạ thường xuất phát từ những nguyên nhân liên quan đến sự phát triển cảm xúc và môi trường xung quanh. Ở độ tuổi còn nhỏ, trẻ chưa biết cách kiểm soát cảm xúc hoặc diễn đạt mong muốn rõ ràng, dẫn đến các hành vi như khóc lóc, la hét hay nằm vạ. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Chưa phát triển kỹ năng giao tiếp: Trẻ muốn điều gì đó nhưng không biết cách diễn đạt, dẫn đến việc dùng hành vi ăn vạ để thu hút sự chú ý.
• Tìm kiếm sự chú ý: Trẻ có thể ăn vạ khi cảm thấy bị bỏ rơi hoặc muốn ba mẹ quan tâm nhiều hơn. Bên cạnh đó, vì khả năng ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế nên khóc lóc, ăn vạ dường như là cách nhanh nhất để trẻ thu hút được sự chú ý của mọi người với mục đích là mau chóng đáp ứng những mong muốn của trẻ
• Mệt mỏi, đói hoặc khó chịu: Các yếu tố như thiếu ngủ, đói bụng hoặc không thoải mái về thể chất có thể khiến trẻ dễ cáu gắt và ăn vạ cũng là cách để trẻ giải tỏa sự mệt mỏi, buồn bực
• Thử giới hạn của ba mẹ: Trẻ ăn vạ để kiểm tra xem ba mẹ sẽ phản ứng thế nào hoặc liệu chúng có đạt được điều mình muốn.
• Cảm xúc quá tải: Trẻ có thể bị quá tải bởi những cảm xúc mạnh như thất vọng, tức giận hoặc buồn bã, dẫn đến hành vi ăn vạ.

Hiểu được nguyên nhân trên sẽ giúp ba mẹ tìm cách tiếp cận phù hợp để hỗ trợ con.

Làm gì khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ?

Khi trẻ ăn vạ, ba mẹ cần giữ bình tĩnh và áp dụng các cách tiếp cận mang tính xây dựng để giúp con kiểm soát cảm xúc. Dưới đây là những gợi ý cụ thể:

• Giữ bình tĩnh: Khi trẻ khóc lóc hoặc la hét, điều quan trọng nhất là ba mẹ phải giữ được sự điềm tĩnh. Hãy hít thở sâu, nói với giọng nhẹ nhàng và tránh phản ứng bộc phát. Sự bình tĩnh của bạn sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn và dần lấy lại cân bằng.
• Thấu hiểu cảm xúc của trẻ: Trẻ ăn vạ thường vì chúng đang đấu tranh với cảm xúc mạnh mẽ mà chưa biết cách diễn đạt. Hãy nói những câu như “Mẹ biết con đang buồn vì không được chơi thêm, đúng không?” hoặc “Con giận vì bạn lấy đồ chơi của con, mẹ hiểu mà”. Việc công nhận cảm xúc giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe và dễ dàng bình tĩnh hơn.
• Chuyển hướng sự chú ý của trẻ: Đôi khi, đánh lạc hướng là cách hiệu quả để dừng cơn ăn vạ. Hãy thử mời trẻ tham gia một hoạt động thú vị, như chơi một trò chơi, hát một bài hát yêu thích hoặc kể một câu chuyện vui. Ví dụ, bạn có thể nói “Con có muốn cùng mẹ vẽ một bức tranh thật đẹp không?” để chuyển sự tập trung của trẻ.
• Đặt ra giới hạn rõ ràng và nhất quán: Sau khi trẻ bình tĩnh, hãy giải thích nhẹ nhàng rằng hành vi ăn vạ không giúp con đạt được mong muốn. Ví dụ: “Con có thể nói với mẹ điều con muốn thay vì khóc, mẹ sẽ lắng nghe”. Việc đặt giới hạn giúp trẻ hiểu rằng có cách giao tiếp đúng đắn để bày tỏ nhu cầu.
• Tạo không gian an toàn để trẻ bình tĩnh: Nếu trẻ đang quá kích động, hãy đưa con đến một góc yên tĩnh, không có yếu tố gây xao nhãng. Ở đó, bạn có thể ngồi cùng con, ôm nhẹ hoặc khuyến khích con hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh.
• Trò chuyện và hướng dẫn sau khi trẻ ổn định: Khi trẻ đã hết khóc lóc, hãy dành thời gian trò chuyện để tìm hiểu nguyên nhân. Hỏi những câu như “Điều gì khiến con buồn vậy?” hoặc “Con có muốn kể cho mẹ nghe không?”. Hướng dẫn trẻ cách thể hiện cảm xúc phù hợp, như nói “Lần sau nếu con muốn đồ chơi, con có thể nói với bạn rằng con muốn chơi cùng nhé”.
• Làm gương cho trẻ: Trẻ học cách kiểm soát cảm xúc qua cách ba mẹ phản ứng. Hãy thể hiện cách bạn quản lý cảm xúc của chính mình. Ví dụ: “Mẹ cũng hơi bực khi xếp hàng lâu, nhưng mẹ hít thở sâu và chờ đợi”. Điều này giúp trẻ học hỏi từ hành vi tích cực của bạn.

Những điều cần tránh khi trẻ ăn vạ

Để tránh làm tình hình tệ hơn, ba mẹ cần lưu ý những điều không nên làm khi trẻ ăn vạ:

Không nên quát tháo, tức giận với trẻ

Quát tháo hoặc nổi giận chỉ khiến trẻ sợ hãi hoặc phản kháng mạnh hơn. Thay vì la mắng, hãy giữ giọng điệu bình tĩnh và giải thích khi trẻ đã sẵn sàng lắng nghe.

Không nuông chiều bé

Đáp ứng mọi yêu cầu của trẻ khi con ăn vạ sẽ tạo thói quen xấu, khiến trẻ nghĩ rằng ăn vạ là cách để đạt được điều mình muốn. Hãy kiên định với các giới hạn đã đặt ra.

Không tranh cãi, dùng lí lẽ với trẻ

Khi trẻ đang trong cơn ăn vạ, chúng không đủ bình tĩnh để lắng nghe lý lẽ. Thay vì tranh cãi, hãy chờ trẻ bình tĩnh trước khi giải thích hoặc thảo luận.

Không so sánh con mình với trẻ khác

So sánh như “Sao con không ngoan như bạn A?” có thể khiến trẻ tự ti và cảm thấy không được yêu thương. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc khuyến khích và hướng dẫn con.

Không được giải quyết vấn đề bằng lời nói dối

Nói dối để dỗ trẻ, như “Mẹ sẽ mua đồ chơi sau nhé” mà không thực hiện, sẽ làm trẻ mất niềm tin. Hãy trung thực và giải thích theo cách trẻ hiểu được, như “Hôm nay mẹ chưa mua được, nhưng chúng ta sẽ thử lại lần sau”.

Câu hỏi thường gặp

Lứa tuổi trẻ thường ăn vạ nhất là khi nào?

Trẻ thường ăn vạ nhiều nhất ở độ tuổi từ 2 đến 4 tuổi, khi các bé bắt đầu khám phá cảm xúc và kiểm tra giới hạn. Tuy nhiên, một số trẻ lớn hơn (5-7 tuổi) vẫn có thể ăn vạ nếu chưa được hướng dẫn cách kiểm soát cảm xúc.

Đòn roi có cần thiết để giải quyết vấn đề trẻ ăn vạ?

Sử dụng đòn roi không được khuyến khích, vì nó có thể gây tổn thương tâm lý, khiến trẻ sợ hãi hoặc trở nên bướng bỉnh hơn. Thay vào đó, ba mẹ nên áp dụng các phương pháp giáo dục tích cực như trò chuyện, đặt giới hạn và làm gương để giúp trẻ học cách kiểm soát hành vi.

Việc trẻ ăn vạ có thể khiến ba mẹ bối rối, nhưng với vai trò là người lớn, phụ huynh hoàn toàn có khả năng quan sát, đánh giá và kiểm soát tình huống. Hãy chủ động lắng nghe, thấu hiểu cảm xúc của trẻ và hướng dẫn con cách quản lý cảm xúc một cách tích cực, giúp con trưởng thành và tự tin hơn trong việc đối mặt với những thử thách cảm xúc. Khám phá thêm các bài viết mới qua chuyên mục Nuôi dạy con nhé!